Етӗрне районӗн тӗп пульницин инфекци уйрӑмне вӑхӑтлӑха хупнӑ. Кун пирки ЧР Сывлӑх сыхлавӗн министерствин порталӗнче пӗлтернӗ.
Пульницӑна мӗншӗн хупнӑ-ха? Унта инфекционист тухтӑрсем ҫитмеҫҫӗ-мӗн. Тата пульницӑра юсав ӗҫӗсем ирттерме палӑртнӑ. Ҫак икӗ сӑлтава пула Етӗрне районӗн тӗп пульницин инфекци уйрӑмне ҫурла уйӑхӗн 3-мӗшӗччен хупнӑ.
Халӗ пациентсен ӑҫта каймалла? Камран пулӑшу ыйтмалла? Инфекци чирӗпе нушаланакансене Хӗрлӗ Чутай районӗн тӗп пульници йышӑнать.
Чӑваш Енри виҫӗ районпа икӗ хула Элтеперӗн грантне тивӗҫнӗ. Ку укҫапа вӗсем инвестици илӗртӗҫ, экономикӑна аталантарӗҫ. Ку хушӑва Михаил Игнатьев алӑ пусса ҫирӗплетнӗ.
Документра палӑртнӑ тӑрӑх, Елчӗк районӗпе Шупашкар хулине укҫа-тенкӗ ытларах лекӗ: 15 тата 12 миллион тенкӗ. Муркаш районне 9 миллион тенкӗ ҫитӗ, Ҫӗмӗрле хулине 8 миллион тенкӗ уйӑрса панӑ. Етӗрне районӗ валли 6 миллион тенкӗ пулӗ. Пӗтӗмпе муниципалитетсене 50 миллион тенкӗ уйӑрса панӑ.
Хуласемпе районсене пӗлтӗрхи кӑтартӑва кура укҫа панӑ. Вӗсем грантпа общество инфратытӑмне те аталантарма пултараҫҫӗ.
Етӗрне районӗнчи Карикасси ялӗ 250 ҫул тултарнӑ. Сахал та мар, нумай та мар. 2017 ҫулхи ҫӗртме уйӑхӗн 17-мӗшӗнче унта пуҫласа ял уявне иртнӗ.
Пӗрремӗш хут Карикасси ҫыннисем паян хӑйсен ялӗн кунне ирттереҫҫӗ.
Унта Етӗрне район администраци пуҫлӑхӗ Андрей Софронов, Кӑкшӑм ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Владимир Иванов, ҫак ялта ҫуралса ӳснӗ, каярахпа пысӑк хуласене вӗренме, ӗҫлеме кайнӑ ҫынсем, юнашар ялсем пуҫтарӑннӑ.
Уяв пӗрлештернӗ вӑйӑ картипе пуҫланнӑ. Пӗрлештернӗ хора А.В.Шаров ертсе пынӑ. Унтан ял историйӗпе сумлӑ ҫынсенчен пӗри, Карикасси ялӗнче колхоз председателӗ пулса ӗҫленӗ Юрий Исаев паллаштарнӑ.
А.Л. Софронов вырӑнти маттурсене Хисеп грамотисемпе чысланӑ.
Концерт вара ку таран пулман артистсемпе тӗлӗнтернӗ. Хӑнана иллюзионист та килнӗ. Святослав Шоронов — Чӑваш филармони артисчӗ. Унӑн ачалӑхӗ ҫак ялта иртнӗ. Вӑл акробатла тӗрлӗ номерсем, фокуссем кӑтартнӑ.
Ял хуҫалӑх тӗллевӗллӗ ҫӗрсене Чӑваш Енре хресчентен муниципалитет аллине куҫараҫҫӗ. Кунта сӑмах туртса илни пирки пымасть. Усӑ курман ҫӗр пайӗсене муниципалитет харпӑрлӑхне куҫарса вӗсене ырӑ алла — ҫӗре юратса ун ҫинче ӗҫлеме хатӗррисене — параҫҫӗ.
Паян Чӑваш Енӗн Ял хуҫалӑх министерствинче видеоҫыхӑну мелӗпе ирттернӗ канашлура та ҫак ыйтӑва хускатнӑ. Унта ЧР ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов тата ЧР Юстици тата пурлӑх хутшӑнӑвӗсен министрӗ Наталья Тимофеева хутшӑннӑ. Вӗсен мунициаплитетсен пуҫлӑхӗсемпе канашланӑ.
Усӑ курман ҫӗр пайӗсене республикӑра 200 пин гектара яхӑн шута илнӗ, вӗсенчен 97 процентне муниципалитетсен харпӑрлӑхне регистрациленӗ. Канаш, Етӗрне, Элӗк, Тӑвай, Шӑмӑршӑ, Елчӗк. Куславкка, Комсомольски, Пӑрачкав, Шупашкар районӗсенче вӗсене регистрацилесе пӗтернӗ. Хӗрлӗ Чутай тата Красноармейски районӗсенче ку енӗпе вӑрахӑн тимлеҫҫӗ.
Ачасем чутах тӗтӗм-сӗрӗмпе наркӑмӑшланман. Ҫу, пушар пулман. Шкул автобусӗнче ҫавнашкал сиенлӗ газ тухать-мӗн.
Сӑмах – Етӗрне районӗнчи Советски шкулӗнче вӗренекен ачасем пирки. Роспотребнадзорӑн Чӑваш Енри управленийӗ плана кӗртнӗ тӗрӗслев ирттернӗ. Специалистсем шкул автобусӗнчи сасӑ шайне тата газ тухнипе тухманнине тӗрӗсленӗ.
Мӗн тетӗр? 2011 ҫултанпа автобус салонӗнчи сывлӑш нормативпа килӗшсе тӑман. Углерод окисӗн шайӗ тӑватӑ хутран ытларах пулнӑ. Ҫавна май Етӗрне районӗн сучӗ автобуса вӑхӑтлӑха ҫӳреме чарнӑ.
Паян Раҫҫей Федерацийӗн тата Чӑваш Республикин ял хуҫалӑхӗн, РСФСР тата ЧАССР культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, РФ хисеплӗ ҫӗр йӗркелӳҫи, Етӗрне районӗн тата Чӑваш Республикин хисеплӗ гражданинӗ Аркадий Айдак ҫуралнӑранпа 80 ҫул ҫитнӗ.
Етӗрне районӗнчи Тури Ачак ялӗнче ҫуралнӑ, асӑннӑ тӑрӑхри «Лениская искра» (чӑв. Ленин хӗлхемӗ) колхоза чылай ҫул ертсе пынӑ ҫын В. Давыдов-Анатри сӑввипе А. Асламас (вӑл та Етӗрне ҫӗрӗ ҫинче ҫуралнӑ) кӗвӗленӗ «Чупрӑм тухрӑм кӳлӗ хӗррине» юрра питӗ килӗштернине пурте илтмен пулӗ.
Аркадий Айдака ҫывӑх пӗлнӗ Валентин Григорьев журналист паян «Хыпар» хаҫатра ҫырса кӑтартнӑ тӑрӑх, ҫӗршыв шайӗнчи паллӑ аграрин сасси уҫӑ та янӑравлӑ пулнӑ. Унта ҫырнӑ тӑрӑх, «мӑнаҫлӑн тулли сасӑпа юрланӑран хӑшӗ: «Айдак юрлама пуҫласан ялтан курак тухса тарать пуль», — тенӗ.
Етӗрне районӗнчи Тури Мучар шкулӗ юхӑнса ларни ял халӑхне пӑшӑрхантарать. 2 хутлӑ пӗлӳ ҫурчӗ 10 ҫул ӗнтӗ ахаль ларать. Ачасем унта 2008 ҫулччен вӗреннӗ. Унтанпа ҫак ҫурт пушӑ ларать. Ӑна туянакан тупӑннӑ-ха, анчах ял халӑхӗ кӑмӑлсӑрланнӑ.
Ялта ачасен шучӗ чаксах пынӑ, ҫавна май 2008 ҫулта ӑна хупнӑ. Шӑпӑрлансене Мӑн Чураш шкулне автобуспа илсе ҫӳреме тытӑннӑ. Тепӗр ҫултан шкула Мучар ял тӑрӑхӗн балансӗ ҫине куҫарнӑ. Анчах ӑна пӑхса тӑма хыснара укҫа ҫук-мӗн. Ҫавна май шкул юхӑнсах пынӑ.
2013 ҫултанпа шкула ҫурта сутма хӑтланнӑ. Анчах туянакан тупӑнман. Иртнӗ ҫул шкула 3 хутчен аукциона тӑратнӑ. Усси пулман. Юлашкинчен ҫурт юхӑннӑ тесе палӑртнӑ. Кӗҫех ӑна туянма хатӗр усламҫӑ тупӑннӑ. Анчах вӑл ӑна пасса кайма шут тытнӑ. Ку вара ял халӑхне пӗрре те савӑнтарман.
Ял халӑхӗ инвестор килессе кӗтсе пурӑннӑ. Тӗрӗслӗх шыраса вӗсем район прокуратурине те ҫитнӗ. Шкул паян вырӑнтах ларать-ха. Ял халӑхӗ ӑна куҫарма парасшӑн мар. Анчах унпа мӗн пулӗ? Хальлӗхе ку хуравсӑр ыйту.
Чӑваш Енре килекенсемпе кунтан каякансене республикӑн статистика органӗ кӑҫалхи тӑватӑ уйӑхпа шутласа пӑхнӑ та, ют урӑх ҫӗре каякансем пирӗн тӑрӑха килекенсенчен ытлараххи палӑрнӑ. Миграци енчен ҫапла вара пирӗн тӑрӑхра кӑҫалхи кӑрлач–ака уйӑхӗсенче 758 ҫын сахалланнӑ.
Малтанласа шутланӑ тӑрӑх, Чӑваш Енрен 4 977 ҫын кайнӑ, региона 4 219-ӑн килнӗ.
Урӑх ҫӗре кайнисенчен питӗ пысӑк пайӗ, 470 ҫын, ҫӗршывӑмӑрӑн урӑх регионне ҫул тытнӑ. Ытти ҫӗршыва 277-ӗн кайнӑ.
Пирӗн тӑрӑха килнӗ 4219 ҫынтан 3268-шӗ — урӑх регионсенчен, 951-шӗ — ытти ҫӗршывран.
Хулара пурӑнакансен йышӗ 594 ҫын хушӑннӑ. Ялтисен йышӗ 1352 ҫын чакнӑ. Елчӗк, Патӑрьел, Етӗрне районӗсенчен ытларах куҫса каяҫҫӗ. Ҫынсенчен ытларахӑшӗ Шупашкарпа Ҫӗнӗ Шупашкар хулисене тата Шупашкар районӗсене куҫса килеҫҫӗ.
Паян Етӗрне районӗнчи депутатсем черетсӗр ларӑва пухӑннӑ. Унта пӑхса тухнӑ тӗп ыйтусем кадрсемпе ҫыхӑннӑскерсем пулнӑ.
«Халӑх тарҫисем» Етӗрне районне ертсе пынӑ Владимир Иванова ӗҫрен хӑтарма йышӑннӑ. Вӑл район пуҫлӑхӗ те, Депутатсен районти пухӑн те ертӳҫи пулнӑ. Ӑна никам та ирӗксӗр хӑтарман. Депутат полномочийӗнчен хӑтарма ыйтса вӑл хӑй аллипех тата кӑмӑлпах ҫырнӑ, мӗншӗн тесен маларах ӑна районти Кӑкшӑм ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхне лартнӑ. Сӑмах май, районти Депутатсен пухӑвне те ӑна ҫав округпах суйланӑ.
Паянах районти «халӑх тарҫисем» район пуҫлӑхне суйланӑ. Вӑл должноҫе Олег Паликина лартнӑ. Районти Депутатсен пухӑвне 3-мӗш Тӗп суйлав округӗпе суйланнӑскер Етӗрнери агротехника техникумне 2009 ҫулта ертсе пырать.
Юлашки вӑхӑтра республикӑра агроклассем уҫӑлаҫҫӗ. Нумаях пулмасть Чӑваш Енри паллӑ ҫыннӑн Аркадий Айдакӑн тӑван ялӗнче, Етӗрне районӗнчи Тури Ачак ялӗнче, кунашкал класс йӗркеленӗ.
Унта ӑс пухакан ачасем инженери тата естественнӑй ӑслӑлӑхсем енӗпе ӑс пухӗҫ. Агрокласс шкул ачисене Чӑваш Енри ял хуҫалӑх тытӑмӗн аталанӑвӗпе ҫывӑхрах паллашма май парать – ҫапла палӑртать ЧР Ял хуҫалӑх министерстви. Ҫавӑн пекех шӑпӑрлансем хальхи технологисемпе, хатӗр-хӗтӗрпе тата техникӑпа паллашаҫҫӗ.
Кунашкал агроклассем республикӑри темиҫе районта уҫӑлнӑ.
+20.3 °C